Pep Mínguez: "Ez dugu analogikora itzultzea eragin, baina gure ekarpena egin dugu"

Revela't hamahirugarren ediziora iristen ari da argazkigintza analogikoaren eta prozesu fotografiko kimikoen arloko nazioarteko erreferentziazko jaialdi gisa. Ia hilabetez, Vilassar de Dalt nerbio-gune bihurtzen da, argazki-jarduera lasai, hausnarkor eta esperimental bat aldarrikatzen duena, irudi digitalaren berehalakotasunari erronka egiten diona.

Urtero bezala, jaialdiak erakusketak, hitzaldiak, tailer espezializatuak eta jarduera paraleloak biltzen dituen programa bat eskaintzen du, aurten Juan Manuel Díaz Burgos dokumental-argazkilari eta humanistari arreta berezia jarriz, edizio honetako omenduarena baita. Azpimarratzekoa da, halaber, Europan aitortutako argazki-merkatua, non sortzaileak, argitaletxeak eta bildumagileak biltzen diren argazki analogikoa eta prozesu alternatiboak partekatu eta sustatzeko.

Pep Mínguezekin hitz egin dugu, Revela't-en zuzendaria sortu zenetik, jaialdi honen oinarrian dagoen filosofiaren eta argazkigintza analogikoa berezko nortasuna eta erresistentzia kulturala duen arte gisa aldarrikatzen ari den une honetan dakartzan erronken inguruan gehiago jakiteko.

Nora Barnach. Nola ez zen Revela sortu eta nola eboluzionatu du urteetan zehar?

Pep Minguez. Jaialdia ia kasualitatez hasten da, Katalunian izan genuen beste foro baten urteurrena ospatuz. Argazkilaritza analogikoarekin urte askoan lanean aritu ginenez, Quinn Jacobson argazkilari estatubatuar bat gonbidatzea erabaki genuen, kolodioi hezearekin lan egiten zuena. Tailer bakarra izan behar zuena, azkenean, lau bihurtu zen. Hortik aurrera, berria zabaltzen hasi zen eta bazegoen jendea, jakin zuenean, erakusketak egitea proposatu ziguna. Azkenean, zortzi egin ziren, eta horrela sortu zen jaialdia.

Hasieran, ez genuen jarraitzeko asmorik, behin-behineko ekimena zen. Baina gero ehunka zorion-mezu elektroniko jaso genituen eta askok berriro egitera animatu gintuzten. Horrela iritsi zen bigarren edizioa, gero hirugarrena... eta pixkanaka proiektua hazten hasi ginen gaur egun dagoen lekura iritsi arte.

Oharra. Eta zeintzuk izan direla uste duzu jaialdia hainbeste hazteko gakoak? Zalantzarik gabe, argazkigintza analogikora itzulera bat dago, argazkigintza mota honekiko nolabaiteko erromantizismo bat.

Lehen Ministroa. Bai, ba, itzulera argia dago, zalantzarik gabe. Uste dut digitala oso praktikoa dela eta oso ondo funtzionatzen duela, baina ez duela argazkigintza analogikoak dakarren konpromiso maila bera eskatzen. Beti gabiltza epe luzerako proiektuen bila, sakonki inplikatutako jendea. Ez dugu analogikora itzulera eragin, baina gure ekarpena egin dugu.

[file926b]

Oharra. Aurtengo leloa “Sinestezinak izango liratekeen gauzak ikusi ditut…” da. Zer dago esaldi ikoniko honen atzean eta nola egokitzen da jaialdiaren espirituarekin?

Lehen Ministroa. Lema Blade Runner filmaren azken monologotik dator. Beti saiatzen gara publikoa harritzeko aukera ematen diguten gai irekiak lantzen, eta hau aproposa iruditu zitzaigun. Argazkilaritza analogikoan oinarritutako jaialdi bat izatearen desabantaila dugu —ez dago jende askorik bertan lanean—, baina, hala ere, proiektu asko jasotzen ditugu, eta batzuk ezin hobeto egokitzen dira sinesgaitzaren ideia honekin, sinesteko zailak diren gauzen ideiarekin.
Gainera, egungo testuinguruak —Ukrainako edo Gazako gerren modukoekin, edo adimen artifizialaren inguruko eztabaidarekin— duela urte batzuk pentsaezinak ziruditen egoerak ere islatzen ditu.

Oharra. Zentzu honetan, nola baloratzen duzu argazkilaritza, eta batez ere argazkilaritza analogikoa, egungo testuinguruan gai garrantzitsuak eta polemikoak jorratzeko eta zalantzan jartzeko tresna kritiko gisa?

Lehen Ministroa. Beno, gure helburua hori erakustea da. Kritika dagoeneko inplizitua dago proiektu bakoitzean, egile bakoitzak esan nahi duen horretan. Guretzat garrantzitsuena ikuspegi hauei lekua ematea eta ikusgai egitea da. Uste dut barietate handia dagoela eta dena oso ondo banatuta, oso ondo pentsatuta eta leloarekin eta gai garrantzitsuekin lerrokatuta dagoela. Proposamen bakoitzak bere ikuspegia dakar, baina, aldi berean, jaialdiaren kontakizun orokorraren barruan sartzen da.

Kevin Goss, Gideon Mendel (2021)

Oharra. Nola funtzionatzen du proposamenen hautaketa prozesuak? Nola orekatzen duzu artista finkatuen presentzia sortzaile berrienarekin?

Lehen Ministroa. Urtean zehar edizioaren gaiarekin bat datozen pertsona desberdinak hautatzen ditugu. Adibidez, iaz, jaialdian bertan, hurrengo ediziorako izen batzuk buruan genituen jada. Normalean, pertsonaia apur bat ezagunagoak bilatzen hasten gara, uste baitugu garrantzitsua dela etortzeko pizgarri gisa balioko duten izen nabarmen batzuk izatea. Ahots berriak bakarrik balira, bikaina litzateke —eta asko ditugu!—, baina uste dugu erakusketa indartsuago batzuk behar direla ere multzoari oreka emateko. Aurten, adibidez, Masahisa Fukase, Rodney Smith edo Gideon Mendel bezalako izenak ditugu, berez hitz egiten duen ibilbidea dutenak.

Horrez gain, deialdi irekia egiten ari gara plataforma baten bidez. Aurten, adibidez, 600 proiektu baino gehiago jaso ditugu. Hemendik aurrera, aukeraketa zaindu bat egiten da, eta bertatik hiru sari banatzen dira eta, horrez gain, jaialdiaren diskurtso orokorrarekin ondo bat datozen beste proposamen batzuk ere aukeratzen ditugu.

Ravens, Masahisa Fukase (1975-1986)

Oharra. Urtero argazkilaritzako pertsonaia nabarmen bati omenaldia egiten diozue, aurten Juan Manuel Díaz Burgosi. Zein irizpide jarraitzen dituzu nor aitortzen duzun aukeratzeko eta zer ekarpen egiten dio omenaldi honek jaialdiaren identitateari?

Lehen Ministroa. Jaialdiaren bigarren edo hirugarren urtetik aurrera hasi ginen argazkilaritzaren munduan eragin garrantzitsua izan duten pertsonei omenaldi mota hau egiten, baina askotan behar bezainbeste aitortu ez zaizkien pertsonei. Izan ere, dena Josep Maria Ribas Prousekin hasi zen, Reuseko argazkilariarekin, munduko bigarren argazkilari sarituena denarekin eta jaialdiaren hasieran lagundu zigunarekin. Konturatu ginen haren antzeko pertsonaiak zeudela, ibilbide ikusgarriak eginda, merezi zuten aitortzarik izan ez zutenak. Haren ondoren, Joana Biarnési omenaldia egin genion, hemen bere lehen erakusketa egin zuenari eta denborarekin pertsonaia gako bihurtu denari. Eduardo Momeñe ere aitortu genuen, argazkilaritzaren teoriko bikaina, argazkilaritza gazteari buruzko libururik irakurrienetako baten egilea.

Eta urteen poderioz, Alberto García-Alix, Cristina García Rodero, Isabel Muñoz, Joan Fontcuberta... bezalako izenak... Eta aurten Juan Manuel Díaz Burgos etorri dira. Hasieran erakusketa bat eskatu genion, baina gero bere ibilbidea aitortzeko aukera ona zela pentsatu genuen. Sari asko jaso ditu, baina ez du, adibidez, Argazkilaritza Sari Nazionala, eta uste dugu bere lan bikainagatik aitortza askoz gehiago merezi duen egilea dela. Argazkilari bikaina da eta hau da bere ekarpena baliozkoa izan dadin modu bat.

Oharra. Zuen programazioaz gain, zer lotura mantentzen dituzue beste jaialdi edo ekimenekin?

Lehen Ministroa. Indarra dugu. Izan ere, duela urte batzuk Territorio Foto izeneko sare bateko kide gara, eta sare horrek Iberiar penintsula osoko —bai Espainiakoa bai Portugalgo— argazkilaritza jaialdiak biltzen ditu. Urtero biltzen gara, normalean Sorian eta beste herri batean, esperientziak partekatzeko eta, batez ere, iraunkortasun ildo batean elkarrekin lan egiteko. Ideietako bat erakusketa-funts komun bat sortzea da, jaialdien artean partekatu ahal izateko eta errentagarriagoak eta iraunkorragoak izan daitezen.

Horrez gain, Vilassar de Daltetik argazkilaritza analogikoaren jaialdiak biltzen dituen topaketa bat sustatu genuen. Eremu honetan lehenengoak izan ginen hasieran, eta, beste batzuk agertu ahala, konexio-espazio hau sortu zen. Orain talde oso aktiboa dugu, informazioa, proiektuak eta erakusketak trukatzen ditugu, eta urtero leku desberdin batean biltzen gara. Polonian, Errumanian egon gara eta aurten Finlandiara joango gara. Era berean, konplizitate sare honen bidez, lankidetza zehatzak sortu dira. Adibidez, harreman oso ona sortu dugu Ariadna Rinaldorekin, Italian bi jaialdi antolatzen dituenarekin, eta aurten duela bi urte hemen antolatu genuen eta orain hara bidaiatuko duen erakusketa bat eskatu diote.

Movimiento continuo, Juan Manuel Diaz Burgos (1991-2023)

Oharra. Zein da argazki analogiko independenteko jaialdi bat sortzearen benetako zailtasuna egungo testuinguruan? Zeintzuk dira aurkitzen dituzun oztopo garrantzitsuenak?

Lehen Ministroa. Beno, oso zaila da. Zoritxarrez, hemen ohituta gaude kultura doakoa izatera, eta jendeak askotan nahiago du 15 euro ordaindu aparkalekuagatik 25 erakusketa bisitatu baino. Horrek esan nahi du ia beti erakundeen menpe amaitzen dugula, eta erakunde horiek asko alda daitezke haien kolore politikoaren edo afinitateen arabera. Aurten, jaialdiaren bi aste lehenago, dena aurreratuta eta aurrekontuan sartuta zegoenean, herrialde honetako erakunde nagusietako batek 14.000 euro moztu zizkigun. Honek proiektu osoa hankaz gora jartzen du eta gauza asko birplanteatzera behartzen gaitu.

Zortea dugu jaialdiko lagunak ditugulako, nolabait kolaboratzen eta laguntzen digutenak. Publikoa ekartzen dute jaialdira eta, trukean, sarrerak eta bestelako abantailak jasotzen dituzte. Hala ere, beste alderdi delikatu bat da erakunde askok aurrekontuaren zati bat bakarrik estaltzen dutela: hasierako ekarpena egiten dute jaialdia baino lehen, baina gero denbora asko itxaron behar da gainerakoa jasotzeko. Irabazi-asmorik gabeko erakundea garenez, urtea zeroan itxi behar dugu. Horrek esan nahi du gu garela dirua aurreratzen dugunak, eta askotan %7tik gorako interes-tasak dituen kreditu-poliza bat kontratatzera behartuta gaudela.

Kolsky, Tanya Sharapova (2019)

Oharra. Zure esperientzian, beste jaialdi batzuek, batez ere atzerrian, finantzaketa eta erakundeen laguntzari dagokionez zailtasun berdinak jasaten al dituzte?

Lehen Ministroa. Beste jaialdi horietako gehienak askoz txikiagoak dira eta, egia esan, gureekin alderatuta etnologikoagoak edo eskala txikiko jaialdiak dira.

Oharra. Baina, hain zuzen ere zaharragoa zarelako, ez al zenuke instalazio gehiago izan behar, ezta? Zuk ekartzen duzun balio erantsia askoz handiagoa da.

Lehen Ministroa. Bai horixe, eta horrek are frustragarriagoa egiten du egoera. Espero liteke, gure eskala eta eraginarekin, laguntza eta instalazio gehiago izango genituela, baina ez da beti horrela izaten. Sistema oso hau berraztertzen ez bada, beldur naiz hau dela herrialde honetako kultur ekimen guztiak hiltzeko bidea.

Oharra. Zeintzuk dira jaialdiaren erronka nagusiak datozen urteetarako?

Lehen Ministroa. Erronka nagusia aurrera jarraitzea da, besterik gabe. Aurten serio ari gara birpentsatzen jaialdia modu berean egiten jarraitu behar dugun ala zerbait aldatu behar den, zeren... jaialdi batek hazi egin behar du. Beste aukera bat txikiagoa egitea litzateke, baina ez dugu uste merezi duenik.