Iritzia
Prozesatzeko planta.
2017ko ekainean, Alice Procter arte historialari eta komisarioak (Sydney, 1995) Uncomfortable Art Tours ekimena abiarazi zuen, Britainia Handiko galeria eta museoetara bisitak —National Gallery, British Museum, Victoria and Albert Museum eta Tate Britain—, arte bilduma batzuen sorreraren atzean dauden sustrai inperial eta kolonialak agerian uzteko asmoz. Lapurretaren, esklabutzaren, esklaboen salerosketaren eta genozidioaren istorio zikinak, Ingalaterrako museo bilduma garrantzitsuak moldatu eta finantzatu dituztenak, baina etxetik gertuago dauden beste bilduma eta funts batzuetara ere jo daitezkeenak.
Gaur egungo museoen narratibak deseraikitzeko baliabideak eskaintzen dituzten asteroko bisita gidatu hauek hasi eta hiru urtera, Procterrek The Complete Picture. The Colonial History of Art in Our Museums idatzi zuen, gaztelaniaz Capitán Swing argitaletxeak argitaratua. Liburuaren azala egileak bere bisita gidatuak sustatzeko erabiltzen dituen kartelen egokitzapena da. Kasu honetan, Bristoleko Udal Kontseiluko Jonathan Richardsonek Edward Colstonen erretratua, Negrer hitzarekin tartekatuta. Bere “arte-bisita deserosoetan” bezala, Procterrek istorioa ehuntzen du hainbat galdera planteatuz: nork du objektuak edukitzeko eta haien istorioak kontatzeko eskubidea? Posible al da gure galeriak deskolonizatzea? Museo bat izan al daiteke desberdintasun politiko edo sozialari eskala handian aurre egiteko leku bat? Ez die galdera guztiei erantzunik ematen, baina ideia batzuk askatzen ditu: “Pentsatzen hasi naiz”, argudiatzen du, “museoa benetan hilerri bat dela, aldaketa hiltzen den leku bat (bueno, ados, agian prozesatzeko planta bezalakoagoa da, aldaketa ekonomikoki bideragarri bihurtzen den lekua)”.
Eta, pieza-sail baten historiatik abiatuta, diamante lapurtuen, sarkofagoen edo sustrai kolonialistak dituzten margolanen historiatik abiatuta, begiratzeko modu berriak iradokitzen ditu. «Museoko bisitari konprometitu gisa», idazten du, «zuen zeregina da gogoratzea museo bat bildumagile batek edo bildumagile talde batek bertan jarritako objektuen kutxa bat dela, eta gauza oso gisa aurkezten direla; beraz, galdetu behar diozue zeuen buruari: zer falta da? Noren begietatik begiratzen ari gara historia? Nola moldatu eta moztu da historia hau istorio bihurtu arte? Beti bezalako Gizon Zuri Handi berberei aurre egiten ari gara? Ez erori autokonplazentzian sinesten zerbait merezi badu museoan egongo dela eta, alderantziz, museoan ez badago garrantzirik ez duelako dela».
Hala ere, Procter ez dabil lur antzuan lanean. Diskurtso dekolonialistak, konponketak gauzatzea eta lapurtutako herriei konponketa historikoak egitea eskatzen dutenak, baita monumentuak eta bildumak berrezagutzea eta testuinguruan jartzea ere, daude agendan; baita gero eta indar handiagoarekin orro egiten ari den erretorika kolonialista ere.
