Iritzia
Antoni Tàpies Albert Serrak ikusita: lanik gabeko fedea hila da
Hau da Albert Serraren Antoni Tàpiesi buruzko dokumentalaren izenburua, Fundació – Museu Tàpiesek enkargatua, denak hondamendia iragartzen zidan. Albert Serraren zalea naiz, garai hartan aipatu nuen bezala eta idatzita dago, Història de la meva mort filmarekin Urrezko Leopardoa eman ziotenean, baina atzo, Leon XIV.aren ke zuriaren egunean, gure Leopardoak nire miresle den artista baten sakrifizioa gauzatu zuen.
Filmotekara joan nintzen intuizioarekin: Dalinar batek ezinezkoa zela aitortzea Albert Serrak Tàpiesi buruz zerbait interesgarria egin zezakeela. Aitortzen dut eta adibide bat bakarrik emango dut: 2013ko urriaren 26an, Pompidoun, Hans Ulrich Obristek eta Albert Serrak maratoi erronka bete zuten: gau oso bat Dalíri buruz beste artistekin batera hizketan eman zuten. Serrak Dalírekiko zuen grina handiaren adibide bat besterik ez da. Tàpiesek Figueresen jenioarekiko zuen mespretxu bera, Arnau Puigek gogorarazi zigun bezala, Tàpiesek L'art contra l'estètica idatzi zuenean eta baita La pràctica de l'art-en ere, arte figuratiboaren eta beste norabide daliniar batzuen aurkako salaketa bat egin zuela esanez, adierazpen artistiko anakroniko eta atzerakoia zela ulertuz. Etsaitasun hori Santos Torroellak kontatutako amets baten bidez gauzatu zen. Hau gogorarazi zuen Pau Nualartek Núvol-en, 2024ko otsailaren 25ean:
“1987ko iraileko gau batean, Cadaquésen, Bar Boia tabernan elkartu ondoren, Rafael Santos Torroellak amets zoragarri bat izan zuen: Salvador Dalíren agoniaren berri eman zioten eta bidaia bati ekiten zion haren heriotza ikusteko, Antoni Tàpiesen konpainian. Bi ikuspen erraldoi, subkontzientearentzat ere bai. Tàpiesek autoa belarrez estalitako zelai baten ertzera eraman zuen. Ibilgailua utzi eta Dalík bere odisea jasaten zuen lekura doan bidea hartu zuten. Orduan, Tàpies lurrundu egin zen eta Santos Torroellak Dalíren infernurako jaitsiera hausnartu zuen, gaueko extra talde batek inguratuta. Hurrengo egunean liluratuta esnatu eta misterioak idazten zituen.”
Aitortu behar dut Leopardoaren zintzotasuna izenburu berean bere biktima irentsiko zuela ohartarazi zuenean. Horregatik, dokumental osoan zehar ezkutuan agertzen den kristau tradizioan oinarritzen da, baina esplizituki Santiago apostoluaren 2:26 KCI-n aurkitzen den fedeari buruzko esaldi hautatuan:
"Berdin gertatzen da fedearekin: ekintzen bidez frogatzen ez bada, fedea bakarrik hila da."
Zabalago esanda, honela dio:
Zertarako balio du, anaiak, norbaitek fedea duela esaten badu, baina ez badu egintzetan erakusten? Fede honek salba al dezake agian? Anaia edo arreba biluzik badago eta eguneroko janaririk ez badu, eta zuetako batek esaten badio: "Zoazte bakean, zaindu zaitez eta ase zaitez", baina ez badiezue gorputzerako behar dutena ematen, zertarako balio du horrek? Berdin gertatzen da fedearekin: ekintzen bidez frogatzen ez bada, fedea bakarrik hilda dago.
Antoni Tàpiesen figuran eta lanean zegoen interes falta eta fede gutxi filmaren kalitate baxuak berretsi zuen. Bere beste filmetan ohikoa den hipnosia ez zen gertatu, besteak beste, irudien lainoan ugaritu beharrean, Tàpiesen lanetatik hartutako hitz edo esamolde amaigabeak azpititulu gisa agertu zirelako, edozein klima hausten zuten pertzepzio lexiko-mental batera bideratuta. Zalantzarik balego, Albert Serrak amaitu zuen ikustaldiaren ondoren egindako iruzkinekin, Antoni Tàpiesi buruzko esaldiekin, eta lotsa ematen dit errepikatzeak.
Nola egin dezake norbaitek lan on bat federik gabe? Sakrifizio-drama zerbitzatuta zegoen.
Dalí eta Tàpiesengan aldi berean fedea izateko eta erotuta ez daudela iruditzeko gai diren bi pertsona baino ez ditut ezagutzen: bata Vicenç Altaió da eta bestea ni. Albert Serrak izenburuan ohartarazi zigun jada ez dela gai poliamodio horretarako. Hala ere, gustatzen zait haren zinema –edo egiten duena–, eta horregatik aitortzen dut kontraesan hau neurea dela: Proditionem amo, sed proditorem odi (“Traizioa gustatzen zait, baina gorroto dut traidorea”).
